چگونه ذهن انسان به اتخاذ تصمیم می‌رسد؟ چه عواملی سبب می‌شود که تصمیم‌ها اشتباه درآید و یا اینکه ما اصولاً نسبت به اتخاذ تصمیم اشتباه خود نیز بی‌خبر باشیم؟ دانیل کاهنمن، روان‌شناسی که در سال ۲۰۰۲ برنده جایزه نوبل علوم اقتصادی شد، طی ده‌ها سال تحقیق عملی پیرامون مراحل ادراک و تشخیص دنیای بیرونی توسط ذهن انسان، به نتایجی دست یافت که در مقالات و کتاب‌های متعدد منتشر شد. وی چند سال پیش کتابی منتشر کرد که در آن به زبان ساده نتایج این تحقیقات را ارائه کرده است. نام این کتاب “اندیشیدن: سریع و آهسته” است که در نوامبر ۲۰۱۱ منتشر شد. این کتاب با توجه به روش تحقیق و کنکاش درزمینه تصمیم‌گیری و مراحلی که ذهن انسان در این مورد طی می‌کند و مثال‌ها و مواردی که مطرح می‌شود به کتابی بس خواندنی و جالب تبدیل شده است.
بر اساس کارکردهای شناختی، کاهنمن ذهن انسان را دارای دو سیستم می‌داند. این دو سیستم ذهن انسان را کاهنمن سیستم یک و سیستم دو می‌نامد.
سیستم اولی آن سیستمی است که کارش پاسخگویی و ارائه نتایج و دستمایه‌های سریع و ظاهراٌ بدون تأمل و فاقد چکش‌کاری و درنتیجه گزاره‌هایی است که دایماً مغز انسان تولید می‌کند. این نوع دستمایه‌ها را در اصطلاح متعارف برداشت‌های ذهنی می‌نامیم. از طرفی کار سیستم دو؛ سنجش، ارزیابی، نقادی و تفکر شدیدتر و پرمایه‌تر و استنتاج منطقی و عقلایی از دستمایه‌های ذهن است. کار سیستم دو آهسته، کند، پرزحمت و مستلزم صرف انرژی است.
محور اصلی کتاب دوگانگی میان این دو حالت اندیشه است: سیستم دو آهسته‌تر، خودخواسته‌تر و منطقی‌تر است، در حالی که سیستم یک سریع، غریزی و احساسی است. این کتاب ترسیم سویه‌گیری‌های شناختی در ارتباط با هر نوع تفکر است که با پژوهش‌های خود کاهنمن درباره نفرت از باخت آغاز می‌شود و با پشتوانه چند دهه پژوهش‌های دانشگاهی، نشان می‌دهد که افراد، با تغییر چارچوب پرسش و جایگزین کردن پرسش‌های ساده‌تر، در حقیقت به قضاوت‌های انسانی اهمیتی بیش از حد می‌دهند. کاهنمن، با شرح کارکرد دو سیستم، تلاش می‌کند نشان دهد که چه وقت می‌توانیم در تصمیم‌گیری‌های مربوط به زندگی و تجارت به بینش و شهودیات خود اطمینان کنیم و چه زمانی از آن بپرهیزیم و با شناخت سویه‌گیری‌های ذهنی چگونه می‌توانیم از اشتباهات اجتناب کنیم.
این کتاب برنده جایزه بهترین کتاب آکادمی ملی علوم و جایزه کتاب لس‌آنجلس تایمز و برگزیده منتقدان کتاب نیویورک تایمز به عنوان یکی از ده کتاب سال ۲۰۱۱ شناخته شده است.
تلاش کرده‌ام گزیده‌ای از مطالب این کتاب را در یک فایل به همراهان گرامی ارایه نمایم. این کتاب علاوه براین‌که برای متخصصان رشته‌های مدیریت، جامعه‌شناسی، اقتصاد و علوم سیاسی نکات تازه و قابل استفاده‌ای در بردارد، برای عموم خوانندگان نیز مفید است و نشان می‌دهد در دهه‌های اخیر تحقیقات روان‌شناسی تا چه اندازه دستاوردهای قابل تحسین و سود بخشی را ارائه کرده است.
گزیده کتاب “اندیشیدن: سریع و آهسته” را ار اینحا دانلود کنید.
